درمان ضایعات عروقی
امروزه مردم به دنبال درمان ضایعات عروقی از نظر پزشکی و همینطور زیبایی هستند ضایعات عروقی به دو دسته کلی تقسیم میشوند که یا از بدو تولد وجود دارند یا در سنین پس از تولد به وجود می آید. این ضایعات گاهی خود به خود درمان میشوند.
انواع ضایعات عروقی:
تلانژكتازي، وریدهای عنکبوتی ، واریس، روزاسه، همانژیوما )ماه گرفتگی( ،خال لکه شرابی((Port wine stains و Venous lakes شرایط کاملاً مشابه درمانی دارند.
تلانژکتازی یک ضایعه عروقی به معنی گشادشدن عروق است. عروق متسع شده به قطر نیم تا یک میلیمتر در زیر پوست یا سطح مخاطی قرار دارند.
وریدهای عنکبوتی (نوعی از تلانژکتازی) خوشه رگ های کوچک خونی که نزدیک به سطح پوست می باشد. آنها اغلب قرمز، آبی، یا بنفش است. آنها معمولا بر روی صورت و پاها یافت می شود. و می توانند پیش درآمد مشکلات جدی تری مانند واریس باشند.
واریس ها به معنای پیچ خوردگی و گشاد شدن سیاهرگ ها یا تورّم ورید گفته می‌شود. واریس، شایعترین بیماری عروقی انسان استرگ‌های واریسی (در پاها و در صورت) میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان درگیر کرده است. در گذشته، درمان واریس تنها از طریق جراحی‌های پر هزینه و دردناک انجام می‌شد اما اکنون با استفاده از لیزرعروقی این عمل به راحتی و به صورت کاملاً سرپایی قابل انجام است.
آکنه روزاسه یا آکنه بزرگسالی عبارت است از التهاب و قرمزی مزمن پوست صورت (معمولاً گونه ها ، بینی و پیشانی). از نظر تشخیصی، وجود یک یا چند علامت مانند حالت گرگرفتگی و عروق خونی كوچك وجوش های ظریفی در روی منطقه قرمز رنگ پوست ایجاد می شوند.
همانژیوما تومورهای عروقی خوش خیم متشکل از افزایش تعداد سلول های اندوتلیال منحصر به فردی که عروق خونی هستند. این ضایعات مادرزادی اغلب بدون درمان نیز محو میشوند.
خال لکه‌شرابی یک نشان پوستی عروقی صاف به رنگ قرمز تیره تا ارغوانی است. بدون برآمدگی است که با گشادی و افزایش مویرگ‌های پوست مشخص می‌شود. این ضایعه در ابتدا به شکل لکه‌ای صورتی روشن است که می‌تواند به مرور زمان پررنگ‌تر شده و باعث درگیری رگها، بافت نرم یا هیپر تروفی استخوان گردد.
Venous lakes پاپول(سفت‌دانه ای با قطری کمتر از یک یا نیم سانتیمتر دارد متراکم آبی تیره یا بنفش تیره ) ، در واقع یک کانال عروقی پر خون متسع که ناشی از اتساع در سیاهرگچه ها با یک لایه خاص از سلول های اندوتلیال پهن پر از سلول های قرمز خون شکل می گیردکه معمولا این ضایعه بر روی لب، صورت و گوش است. ضایعات به طور کلی در میان افراد سالمند رخ می دهد.
علل ناهنجاری عروقی مویرگی چیست؟
ناهنجاری عروقی مویرگی به علت وجود ژن‌های غیرطبیعی و معمولا خانوادگی ایجاد میشوند. محققان نوعی جهش ژن GNAQ در کروموزوم۹q21 را در بسیاری از بیمارانی که خال لکه شرابی یا سورج-سندروم وبر دارند، مشاهده کرده‌اند.
چه تحقیقاتی باید صورت گیرد؟
ناهنجاری عروقی مویرگی معمولا بصورت بالینی قابل شناسایی است و هیچ تحقیقی برای اکثر زخم های صاف و بدون تورم لازم نیست. اگر تردیدی درباره شناخت بیماری یا بافت آسیب‌دیده وجود داشته باشد، انجام سونوگرافی بهترین روش شناخت بیماری است. مشخصاً، ناهنجاری عروقی نشان دهنده مجموعه‌ای از عروق خونی طبیعی در بافت زیر پوست است.در برخی موارد پیچیده‌تر، ممکن است لازم باشد تا از ام آر آی برای تشخیص بیماری و یا آنژیوگرافی برای کمک به پروسه درمان استفاده شود.
رفع ضایعات عروقی پوست با لیزر:
در این عمل، نور شدید لیزر توسط گلبول‌های قرمز درون عروق خونی جذب می‌شود. انرژی گرمایی ایجاد شده توسط لیزر به عروق خونی آسیب می‌رساند اما از آنجا که بافت اطراف عروق مقدار ناچیزی از این انرژی را جذب می‌کند، معمولاً تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد و به این ترتیب خطر ایجاد زخم و آسیب بافتی بسیار پایین است. در دستگاه‌های لیزری که در مرکز سان‌آی استفاده می‌شود، خطر آسیب به پوست اطراف محل مورد نظر به حداقل می‌رسد چرا که حدود کسری از ثانیه پیش از درمان با لیزر، از یک اسپری خنک‌کننده خاص برای خنک کردن سطح پوست استفاده می‌شود.
بطور كلي انواع ليزرهاي موثر در درمان ضايعات عروقي شامل :
1- ليزر آرگون:
ليزر آرگون CW اولين سيستم ليزر مورد استفاده در درمان تلانژكتازي بود. اين ليزر نور آبي سبز از خود متسع مي كند كه 80% اين امواج طول موج 488-541nm دارند.
اگرچه انرژي اين ليزر توسط اكسي هموگلولين جذب مي شود ولي به درجاتي ملانين اپيدرم و درم را نيز درگير مي كند و بنابراين با تغييرات رنگدانه اي و فيبروز پس از درمان همراه است و براي افراد با پوست تيره مناسب نيست.
2- (Argon pumped tunable dye laser) APTDL
كه طول موجي بين 488-638nm دارد و بر هموگلوبين اثر مي كند. ان ليزر نيز با عوارضي جانبي از جمله اسكار هيپرتروفيك و تغييرات رنگدانه اي همراه است. ولي به نسبت ليزر PDL، پورپورا و هيپرپيگمانتاسيون كمتري دارد و بعضي بيماران ممكن است اين نوع ليزر را ترجيح دهند.
3- ليزر (Potassium titanyl phosphate crystal laser)
اين ليزر از منبع Nd:YAG1064 از درون كريستال KTP خارج مي شود. طول موج آن 532nm است و حداكثرجذب آن توسط اكسي هموگلوبين انجام مي شود كه اختصاصاً براي عروق جلدي مفيد است.
اين ليزر غالباً در درمان تلانژكتازي كاربرد دارد و براي درمان عروق با قطر بزرگ چندين جلسه درمان لازم است. اين نوع ليزر نيز مانند APTDL، ادم، درد و پورپوري كمتري دارد ولي اثرات درماني ليزر PDL دوام بهتري دارد.
4- Copper Vaper and Copper bromide lasers:
اين نوع ليزرها نور زرد با طول موج 578nm دارند. اين ليزرها خصوصاً در درمان عروق با قطر بزرگ موثر هستند. تلانژكتازي صورت Cherry Angioma و pyogemic granoloma بطور موفقيت آميزي با اين نوع ليزر ها درمان مي شوند. البته اين ليزرها نيز ملانين اپيدرم و درم را هدف قرار مي دهند و باعث تغييرات رنگدانه اي در آنها مي شوند. بنابراين مصرف اين نوع ليزرها بايد در افراد با تيپ پوستي روشن (فيتز پاتريك I يا II) محدود شود ساير عوارض اين ليزرها ايجاد دلمه و تاول است كه طي 2 هفته از بين مي رود.
5- Krypton laser:
اين نوع ليزر نور سبز با طول موج 520-530nm و همچنين نور زرد با طول موج 568nm متسع مي كند. اين نوع ليزر در درمان تلانژكتازي صورت استفاده شده است. غالباً 4-3 هفته يكبار و تعداد جلسات متعدد لازم است. عوارض جانبي آن شامل قرمزي، تورم و تاول و دلمه خفيف است.
6- Flush lamp-pumped PDL:
امواج اين نوع ليزر توسط اكسي هموگلوبين جذب مي شود. طول موج آن 585nm است. اين ليزر درمان تلانژكتازي و درمان ضايعات عروقي با سايزهاي متفاوت كاربرد دارد.
ليزر PDL درمان استاندارد براي لكه خال شرابي (Port winestain) بوده و ميتواند در درمان نوزادان با سن چند هفته به كار رود. همچنين در درمان همانژيوم سطحي نوزادي و ضايعات عروقي اكتسابي مثل تلانژكتازي، Angioma, Pyogenic granuloma استفاده شود. اين ليزر همچنين در درمان قرمزي منتشر ناشي از آكنه روزاسه موثر است 80% ضايعات portwine با 10-8 جلسه درمان برطرف مي شوند. ضايعات صورت و گردن معمولاً پاسخ سريعتري دارند. عوارض جانبي شامل عوارض جانبي شامل تغييرات رنگدانه موقت خصوصاً در افراد با پوست تيره، تورم و پورپوراي موقت كه معمولاً 14-7 روز طول مي كشد تا بهبود پيدا كند.
7-IPL) Intense pulsed light) :
كم طول موج 500-1200nm دارد و در درمان انواع ضايعات جلدي عروقي كاربرد دارد. اين منبع نوري در درمان port wine stain، همانژيوم و تلانژكتازي كاربرد دارد. البته ضايعات عروقي بادرگيري عروق كوچك موثرتر است. عوارض جانبي شامل قرمزي و پورپورا و موقت است.
درمان ضایعات عروقی با لیزر PDL
نور ساطع شده از این دستگاه از سطح پوست عبور می کند و معمولا بدون انکه هیچگونه آسیبی به پوست وارد کند ، جذب هموگلوبین موجود در رگها می شود .بدین ترتیب رگهای سطحی تخریب می شوند بدون آنکه هیچگونه آسیبی به بافتهای اطراف برسد .
- امروزه لیزر PDL موثرترین و بهترین درمان برای بر طرف کردن خالهای عروقی مادرزادی و اکتسابی در سراسر دنیا است.
- یکی دیگر از کاربردهای منحصر به فرد لیزر PDL درمان کلوئید (گوشت اضافی) و جای زخمهای قدیمی است.
- جوش صورت آکنه مقاوم به درمان از مشکلات شایع دیگری است که بسیاری از نوجوانان و جوانان از آن رنج می برند. با یک جلسه درمان با لیزر PDL می‌توان بهبود قابل توجهی در جوشهای قرمز رنگ و ملتهب صورت و بدن ایجاد کرد.
- همچنین لیزر PDL برای درمان بیماری پسوریازیس، روزاسه، وریدهای سطحی پا، زگیل و بسیاری از بیماریهای پوستی دیگر کاربرد دارد.
- يكی ديگر از كاربردهاي اين ليزر محو كردن مويرگهاي ريز و قرمزي اطراف بيني و روي گونه هاست.
از دیر باز لیزر درمانی در جوانسازی صورت به فرم تراشیدن لایه لایه پوست و همراه با مشکلاتی همچون ترشح و تورم پوست صورت برای چندین روز و قرمزی و دو رنگی پوست برای هفته ها پس از لیزر بوده است اما لیزر PDL می‌تواند بدون ایجاد هیچ یک از این عوارض به جوانسازی پوست صورت بپردازد. در واقع لیزر PDL با تحریک عروق زیر پوست صورت، می تواند در عرض چند ماه تولید کلاژن که عامل قوام و جوانی پوست است، را افزایش داده و در رفع شلی پوست صورت و بهبود چروک های آن موثر باشد.
بر این اساس جواب نهایی لیزر را می توان از 3 تا 12 ماه بعد از خاتمه جلسات لیزر درمانی مشاهده کرد.
نکات ایمنی و خطرات مرتبط با درمان پوست توسط لیزر PDL
کاربرد لیزر PDL برای انواع پوست، توسط FDA (سازمان غذا و داروی آمریکا) تأییدشده است و امن‌ترین روش درمان در این گروه به حساب می‌آید.
در این روش، عوارض جانبی، کمینه بوده و عموماً عوارضی شبیه آفتاب‌سوختگی خفیف دارد. بیماران حداقل تورم، خارش، قرمزی و ناراحتی را احساس می‌نمایند. بیشتر این عوارض طی چند ساعت فروکش نموده و در عرض ۱ تا ۳ روز به‌طور کامل برطرف می‌گردند.
در موارد نادر، ممکن است بیماران با سوختگی، تاول یا کبودی مواجه شوند. بیمارانی که مستعد برجاماندن اثر زخم بر روی پوست هستند، ممکن است بعد از عمل، اثر جزئی زخم (اِسکار) را مشاهده نمایند. در موارد بسیار نادر، درمان با لیزر به عنوان عامل محرک برای بروز عفونت‌ها یا ویروس‌های نهفته شناخته شده است.
مزایای رفع ضایعات عروقی با لیزر
رگهای واریسی (در پاها و در صورت) میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان درگیر کرده است. در گذشته، درمان واریس تنها از طریق جراحی‌های پر هزینه و دردناک انجام می‌شد اما اکنون با استفاده از لیزر این عمل به راحتی و به صورت کاملاً سرپایی قابل انجام است.
حدود 80 درصد از لکه‌های مادرزادی با کمک لیزر قابل بهبود هستند. پاسخ به درمان با لیزر به رنگ، عمق و محل لکه بستگی دارد. عروق حاصل از تلانژکتازی بر روی پوست صورت و بینی نیز معمولاً به درمان با لیزر به خوبی پاسخ می‌دهند و با چند بار عمل لیزر، 70 درصد پاکسازی قابل دستیابی است. در سایر موارد، چنانچه نتایج اولیه مطلوب باشد درمان ادامه پیدا خواهد کرد تا جایی که بهبودی کامل حاصل شود.